تحقیق کاروفناوری آشنایی با پلان روشنایی ساختمان

مطالب کمک آموزش جهت تدریس پودمان برق درس کاروفناوری

کاروفناوری نهم

آشنایی با پلان روشنایی ساختمان

محتوای نقشه ها

برای سیم کشی برق در هر ساختمان باید به نقشه های آن مراجعه کرد. نقشه ها از اجزایی تشکیل شده اند. اجزای هر نقشهٔ کامل برق شامل موارد زیر می باشد.

1- علایم    2- نقشهٔ پلان    3- نمودار تابلوها    4- نمودارهای رایزر    5- جزییات    6- توضیحات

در طراحی و ترسیم نقشه ها توجه به مقررات ملی ساختمان ضروری است، به همین دلیل در ادامه به بندهایی از این مقررات اشاره می کنیم. رعایت این مقررات توسط طراح، ترسیم کننده و همچنین اجرا کننده اامی است.

مقررات ملی ساختمان ( مبحث 13 )

1- نقشه های نشان دهندهٔ محل فیزیکی لوازم، وسایل و دستگاه ها، باید در زمینه نقشه معماری به نام پلان تجهیزات پیاده شود. مقیاس نقشه ها نباید کمتر از یک صدم باشد.

2- نقشه ها و نمودارها باید خوانا و واضح باشد و به نحوی تهیه شده باشد که بین خطوط و اجزای برقی و زمینه نقشه معماری هیچ گونه ابهامی وجود نداشته باشد.

3- نمودارها، جزییات، توضیحات، رایزر و جداول که احتیاج به پلان معماری ندارند باید بر روی نقشه های
مجزا و یا در صورت وجود حواشی خالی، در کنار پلان ها ترسیم شوند.

4- در ساختمان هایی که آپارتمان های مشابه در طبقات دارند می توان به تهیه نقشه برق یک طبقه اکتفا کرد و ومی به طرح نقشه های مختلف برای طبقات دیگر نیست.

5- برای نمایش اجزاء نقشه های برق باید از علایم ترسیمی استاندارد مطابق (IEC) استفاده شود و اندازه علایم باید متناسب با مقیاس نقشه های زمینه (پلان) انتخاب شود.

6- درکنار علایم باید قدرت مصرفی و سایر مشخصات مهم دستگاه ذکر شود این کار می تواند با استفاده از نوعی کد قبلاً در جدول علایم ذکر گردد.

7- هر مدار روشنایی نباید بیش از ۱۲ چراغ یا نقطه روشنایی را تغذیه کند.

8- مدارهای تغذیه کننده چراغ ها یا نقاط روشنایی نباید پریزها یا هر گونه وسیله دیگر را تغذیه کنند.

برای دانلود کتاب کامل مقررات ساختمان کلیک کنید.

1- علایم

در نقشه ها، هر وسیله و یا عنصر برقی با یک نشانه یا علامت اختصاری نشان داده می شود. برای اینکه در خواندن نقشه ها تفسیرها و تعبیرهای متفاوتی نسبت به یک وسیلهٔ برقی وجود نداشته باشد باید کلیه علایم از یک استاندارد پیروی کنند تا به این ترتیب زبانی مشترک در بین ترسیم کنندگان و کسانی که نقشه ها را می خوانند وجود داشته باشد. به این منظور در رشته برق استانداردی توسط کمیته بین المللی الکتروتکنیک تهیه شده است که همهٔ علایم ترسیمی باید با آن استاندارد مطابقت داشته باشد. برای ترسیم مدارات در نقشه ها از شمای فنی (تک خطی) استفاده می کنند.

2- نقشه پلان

در نقشه های تأسیسات برقی می بایست به نقشه ای که به نام پلان تجهیزات می شناسیم توجه خاص داشت. چرا که  در این پلان نحوهٔ قرار گرفتن وسایل منزل به خوبی مشخص است. این امر در برق رسانی به آنها بسیار مهم است. مثلاً در محلی که احتمالاً تخت خواب قرار دارد کلید مناسب و در محلی که تلویزیون قرار دارد پریز برق و پریز آنتن مناسب و… قرار گیرد.

شکل زیر بخش های مختلف یک پلان معماری (شامل آشپزخانه، اتاق خواب، حمام و دست شویی) را که نحوهٔ قرار گرفتن تجهیزات بر روی آن مشخص شده است را نشان می دهد. همان گونه که از شکل مشاهده می شود محل قرارگیری کمد دیواری، روشویی توالت، دوش حمام، تخت خواب، اجاق گاز، سینک ظرف شویی و ماشین لباس شویی همچنین شرایط محل ها از قبیل خشک یا نمناک بودن نقش مهمی در محل قرار گیری تجهیزات الکتریکی دارد.

از آنجایی که ترسیم تمام مسیرهای مختلف سیم کشی از قبیل روشنایی، پریزهای برق، تلفن و آنتن بر روی یک پلان باعث شلوغی و اشتباه در نقشه خوانی می شود بنابراین هر یک از سیم کشی ها را بر روی یک پلان جداگانه ترسیم می کنند. این پلان ها عبارتند از:

 1- پلان روشنایی     2- پلان پریز برق     3- پلان پریز تلفن و آنتن

پلان روشنایی: در پلان روشنایی ابتدا محل قرارگیری تجهیزات و وسایل الکتریکی مانند کلیدها و چراغ ها
مشخص می شود. و پس از آن ارتباط این تجهیزات با هم و با تابلوی تقسیم معین خواهد شد.

- محل قرارگیری چراغ: در اتاق ها روشنایی های سقفی باید در وسط اتاق قرار گیرد. برای این منظور قطرهای اتاق را در فضاهای مفید (بدون احتساب کمد دیواری) رسم می کنند و محل برخورد قطرها وسط سقف را نشان می دهد این نقطه مناسب ترین محل برای نصب یک چراغ سقفی در اتاق است.

شکل زیر اتاق خوابی را نشان می دهد که با همین روش چراغی برای آن رسم شده است. البته اگر فضای اتاق، بزرگ و یا مانند بعضی پذیرایی ها L  شکل باشد این کار را باید  برای دو بخش آن انجام داد

- محل قرارگیری کلید: درب اکثر اتاقها به داخل باز می شود و باز شدن آن به روی یکی از دیوارها ختم می شود. بر همین اساس در رسم محل قرارگرفتن کلیدها باید به گونه ای عمل کرد تا با باز شدن درب هیچ کلید برقی در ورودی اتاق، پشت در اتاق نماند.در شکل زیر محل قرارگیری صحیح و غلط کلید و پریز نمایش داده شده است. باید دقت داشت کلید در محلی که پنجره وجود دارد نصب نمی شود.

توجه: در ترسیم نقشه نمی توان مسیر سیم کشی را از میان ستون های ساختمان عبور داد. همچنین نمی توان کلید یا پریز و یا چراغ دیواری را بر روی آن نصب کرد. شکل زیر محل قرار گرفتن یک کلید و یک چراغ دیواری بر روی ستون و همچنین عبور نادرست مسیر لوله از داخل ستون بتنی را نشان می دهد.

در ضمن باید در تعیین روشنایی فضاهای مختلف به شدت روشنایی مورد نیاز در آن فضا دقت کرد. جدول زیر شدت روشنایی مورد نیاز برای هر فضای یک ساختمان مسی را نشان می دهد. (واحد شدت روشنایی لوکس است.)

اتاق خواب: در اتاق خواب می توان چراغ سقفی را با کلید تبدیل کنار درب ورودی روشن و با کلید تبدیل کنارتخت خاموش کرد. همچنین باید بتوان از کنار تخت خواب نیز با یک کلید، چراغ تزیینی دیواری بالای تخت را روشن کرد. همچنین می توان لامپ وسط اتاق را با یک کلید یک پل روشن و خاموش کرد.

آشپزخانه: آشپزخانه دارای چراغ سقفی و دیواری است که هر کدام با یک کلید یک پل کار می کند این چراغ می تواند لامپ فلورسنت و کم مصرف انتخاب شود. برای قوس آشپزخانه و زیر قفسه های کابینت نیز از چراغ های سقفی نوع توکار با لامپ هالوژن یا کم مصرف استفاده می شود. کلیدها در فضای آشپزخانه در بعضی مواقع داخل و در بعضی مواقع بیرون آن نصب می شوند علت این امر آن است که گاهی در ورودی آشپزخانه ها محل مناسبی (دیوار) برای نصب کلیدها، موجود نمی باشد.

شکل زیر محل نصب کلید ها را در ورودی آشپزخانه به همراه چراغ سقفی و لامپ های هالوژن داخل آرک و کابینت ها را نشان می دهد. در فضای آشپزخانه برای هود نیز که توسط کارخانه های سازنده سیم کشی داخلی شده است باید مسیر برقی پیش بینی شود.

هال و پذیرایی: روشنایی هال و پذیرایی با چراغ لوستر به همراه کلید دو پل اجرا می شود. از آنجایی که لوستر ها معمولاً دو گروه لامپ دارند توسط کلید دوپل کنترل می شوند. در این فضا از چراغ مهتابی به صورت دیواری نیز استفاده می شود.

اگر پذیرایی بزرگ و از دو بخش تشکیل شده باشد ( L شکل )  می توان برای هر بخش یک کلید دوپل با لوستر در نظر گرفت. نزدیکترین محل نصب بعد از ورودی آپارتمان می تواند محل یکی از کلیدهای دوپل باشد. در هال و پذیرایی با وجود لوستر به جهت وجود نور موضعی و افزایش زیبایی محیط علاوه بر روشنایی عمومی از چراغ تزیینی دیواری نیز استفاده می شود. در این فضا گوشی آیفون و زنگ واحد نیز قرار می گیرد. در شکل زیر نحوهٔ قرارگیری کلید و لامپ را در بخشی از یک پذیرایی مشاهده می نمایید.

سرویس های بهداشتی: در حمام و توالت، کلید را در محل ورودی در قرار می دهند تا قبل از ورود بتوان فضای داخل آنها را روشن کرد. چراغ دیواری را نیز می توان، پشت به پشت کلید نصب کرد. در کنار روشویی نیز یک کلید یک پل برای روشنایی بالای روشویی قرارمی گیرد. چراغ نصب شده در حمام و دست شویی باید از نوع حباب دار باشد.

ورودی آپارتمان: درب های ورودی آپارتمان ها در نقشه معمولاً دو لنگه و مطابق شکل می باشند محل درست قرار گرفتن کلید یک پل برای روشن کردن لامپ ورودی نشان داده شده است. از مدارهای دیگری که معمولاً در پلان روشنایی رسم می شود مدار زنگ اخبار ورودی واحد آپارتمان است. شستی زنگ در بیرون و کنار درب ورودی است، اما زنگ اخبار در داخل واحد آپارتمان قرار می گیرد. در شکل زیر نحوهٔ قرارگیری وسایل الکتریکی را در ورودی آپارتمان مشاهده می کنید.

راه پله: در راه پله ها و در هر پاگرد یک عدد چراغ قرار می گیرد این چراغ ها به یکدیگر متصل شده و از هر پاگرد توسط یک شستی روشن و خاموش می شوند. محل مناسب قرارگیری شستی کنار درب ورودی واحد آپارتمان است. شستی زنگ هر واحد نیز نزدیک درب ورودی، کنار شستی تایمر راه پله قرار می گیرد.

در شکل زیر نحوه قرارگیری وسایل الکتریکی در فضاهای مختلف یک آپارتمان که  قبلا به صورت تفکیک شده بررسی شد، به صورت کامل نشان داده شده است.